علوم محیطی، جلد ۱۵، شماره ۳، صفحات ۲۰۳-۰
عنوان فارسی ارزیابی آسیب پذیری جهت کاهش ریسک مخاطرات محیط زیست با استفاده از خدمات اکوسیستمی، مطالعه موردی استان البرز
چکیده فارسی مقاله چکیده سابقه و هدف: شناسایی کامل مخاطرات و اولویت بندی آنها در جهت عدم آسیب بینی از اولین گامهای مدیریت محیط زیست می باشد. تعریف یک سیستم جامع از شاخصهای موثر در ایجاد یا تشدید مخاطرات محیط زیست که قابل ارزیابی، درک و ارزشیابی باشد ضروری است. این سیستم جامع می­تواند اطلاعات سطح بندی­ شده را در سطوح مختلف تصمیم­گیری و برنامه­ریزی تامین کند. تحقیق حاضر با هدف اولویت بندی، پهنه بندی و ارزیابی آسیب پذیری جهت کاهش مخاطرات محیط زیست انجام گرفته است. مواد و روش ­ها: با استفاده از مطالعات کتابخانه­ای، اسناد فرادستی ، مطالعات آمایش سرزمین، مطالعات منطقه ای و همچنین از طریق نشست­های تخصصی با سازمانهای مختلف لیست اولیه مخاطرات زیست­محیطی تهیه شد. این لیست شامل تمامی عواملی است که به­طور بالفعل یا بالقوه قابلیت تبدیل به مخاطره دارند. این لیست در جلسات تخصصی با حضورنمایندگان سازمانهای دولتی و غیردولتی و با استفاده از شاخصهای متعدد غربال و نهایی شد. سپس با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره تلفیقی آنتروپی- تاپسیس اولویت بندی مخاطرات محیط زیست صورت گرفت. از بین لیست مخاطرات متعدد مواردی شامل توسعه خارج از توان زیستی، فرسایش آبی، آتش سوزی، تغییر کاربری اراضی و آسیب پذیری تنوع زیستی دارای اولویت شناخته شد. در هریک از اولویتهای شناخته شده با توجه به شاخصهای متعدد تاثیرگذار در ایجاد هر یک از این مخاطرات ، پهنه­بندی آسیب پذیری صورت گرفت و درنهایت با استفاده از ترکیب خطی وزن­دار نقشه آسیب­پذیری استان البرز به دست آمد. نتایج و بحث: نتایج این تحقیق نشان می دهد که تغییر کاربری اراضی مهمترین خطر محیط زیستی است که به واسطه گسترش شدید مناطق شهری و روستایی و تخریب باغهای شهری صورت گرفته است. همچنین بخشی از زیستگاههای مطلوب تنوع زیستی تحت مدیریت حفاظت قرار ندارند که این امر موجب کاهش تنوع زیستی در زیستگاههای مطلوب می شود. از طرفی خطر فرسایش خصوصا در مناطق پرشیب شمالی که از لحاظ تنوع زیستی غنی هستند موجب تخریب پوشش گیاهی خصوصا مرتعی و نیز آب شویی خاک سطحی و ایجاد رسوب خواهد شد. در دشتهای جنوب استان به دلیل عدم تناسب توسعه صنعتی با ظرفیت و توان اکولوژیکی خطر تجمع و افزایش آلودگیها و گردو غبار وجود دارد. همچنین استان البرز در مناطق شمال غربی و شرقی از احتمال وقوع آتش سوزی برخوردار است . این مناطق بیشتر در محدوده مناطق تحت مدیریت حفاظت قرار دارند که لزوم توجه جدی را می طلبد. در کل نتایج نشان می­دهد که کیفیت محیط اکولوژیکی استان البرز در سال­های اخیر به طور معنی­داری در نتیجه فعالیت­های انسانی، مانند ساخت و ساز کارخانه­ها و شهرک­های صنعتی متعدد، فرسایش و تخریب خاک، خشکسالی و افت سفره­های آب زیرزمینی، از دست دادن منابع آبی در دسترس، الگوهای کشت نادرست، افزایش جمعیت ناشی از مهاجرت از دیگر استان­های کشور و تغییرات اقلیمی کاهش یافته است. نتایج آسیب­پذیری نشان می­دهد که فشار بسیار زیادی بر استفاده پایدار از محیط زیست توسط متغیرهای انسانی تاثیرگذار ایجاد شده­است. نتیجه گیری: مخاطرات محیط زیست استان البرز تهدید بزرگی در جهت تخریب و رو به زوال گذاشتن منابع و خدمات اکوسیستمی است که می­بایست آن را کنترل و پیشگیری نمود. شناخت کامل از فرآیند­های گذشته و تحلیل مکانی وقوع مخاطرات در تعیین استراتژیهای حفاظتی برای پهنه­های آسیب­پذیر کمک می­کند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی
چکیده انگلیسی مقاله
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله ناصر مقدسی |


شراره پورابراهیم |


حسین آذرنیوند |


نشانی اینترنتی http://envs.sbu.ac.ir/article/download/19107/6886
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/964/article-964-564283.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات