|
علوم محیطی، جلد ۱۵، شماره ۳، صفحات ۲۰۳-۰
|
|
|
عنوان فارسی |
ارزیابی آسیب پذیری جهت کاهش ریسک مخاطرات محیط زیست با استفاده از خدمات اکوسیستمی، مطالعه موردی استان البرز |
|
چکیده فارسی مقاله |
چکیده سابقه و هدف: شناسایی کامل مخاطرات و اولویت بندی آنها در جهت عدم آسیب بینی از اولین گامهای مدیریت محیط زیست می باشد. تعریف یک سیستم جامع از شاخصهای موثر در ایجاد یا تشدید مخاطرات محیط زیست که قابل ارزیابی، درک و ارزشیابی باشد ضروری است. این سیستم جامع میتواند اطلاعات سطح بندی شده را در سطوح مختلف تصمیمگیری و برنامهریزی تامین کند. تحقیق حاضر با هدف اولویت بندی، پهنه بندی و ارزیابی آسیب پذیری جهت کاهش مخاطرات محیط زیست انجام گرفته است. مواد و روش ها: با استفاده از مطالعات کتابخانهای، اسناد فرادستی ، مطالعات آمایش سرزمین، مطالعات منطقه ای و همچنین از طریق نشستهای تخصصی با سازمانهای مختلف لیست اولیه مخاطرات زیستمحیطی تهیه شد. این لیست شامل تمامی عواملی است که بهطور بالفعل یا بالقوه قابلیت تبدیل به مخاطره دارند. این لیست در جلسات تخصصی با حضورنمایندگان سازمانهای دولتی و غیردولتی و با استفاده از شاخصهای متعدد غربال و نهایی شد. سپس با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره تلفیقی آنتروپی- تاپسیس اولویت بندی مخاطرات محیط زیست صورت گرفت. از بین لیست مخاطرات متعدد مواردی شامل توسعه خارج از توان زیستی، فرسایش آبی، آتش سوزی، تغییر کاربری اراضی و آسیب پذیری تنوع زیستی دارای اولویت شناخته شد. در هریک از اولویتهای شناخته شده با توجه به شاخصهای متعدد تاثیرگذار در ایجاد هر یک از این مخاطرات ، پهنهبندی آسیب پذیری صورت گرفت و درنهایت با استفاده از ترکیب خطی وزندار نقشه آسیبپذیری استان البرز به دست آمد. نتایج و بحث: نتایج این تحقیق نشان می دهد که تغییر کاربری اراضی مهمترین خطر محیط زیستی است که به واسطه گسترش شدید مناطق شهری و روستایی و تخریب باغهای شهری صورت گرفته است. همچنین بخشی از زیستگاههای مطلوب تنوع زیستی تحت مدیریت حفاظت قرار ندارند که این امر موجب کاهش تنوع زیستی در زیستگاههای مطلوب می شود. از طرفی خطر فرسایش خصوصا در مناطق پرشیب شمالی که از لحاظ تنوع زیستی غنی هستند موجب تخریب پوشش گیاهی خصوصا مرتعی و نیز آب شویی خاک سطحی و ایجاد رسوب خواهد شد. در دشتهای جنوب استان به دلیل عدم تناسب توسعه صنعتی با ظرفیت و توان اکولوژیکی خطر تجمع و افزایش آلودگیها و گردو غبار وجود دارد. همچنین استان البرز در مناطق شمال غربی و شرقی از احتمال وقوع آتش سوزی برخوردار است . این مناطق بیشتر در محدوده مناطق تحت مدیریت حفاظت قرار دارند که لزوم توجه جدی را می طلبد. در کل نتایج نشان میدهد که کیفیت محیط اکولوژیکی استان البرز در سالهای اخیر به طور معنیداری در نتیجه فعالیتهای انسانی، مانند ساخت و ساز کارخانهها و شهرکهای صنعتی متعدد، فرسایش و تخریب خاک، خشکسالی و افت سفرههای آب زیرزمینی، از دست دادن منابع آبی در دسترس، الگوهای کشت نادرست، افزایش جمعیت ناشی از مهاجرت از دیگر استانهای کشور و تغییرات اقلیمی کاهش یافته است. نتایج آسیبپذیری نشان میدهد که فشار بسیار زیادی بر استفاده پایدار از محیط زیست توسط متغیرهای انسانی تاثیرگذار ایجاد شدهاست. نتیجه گیری: مخاطرات محیط زیست استان البرز تهدید بزرگی در جهت تخریب و رو به زوال گذاشتن منابع و خدمات اکوسیستمی است که میبایست آن را کنترل و پیشگیری نمود. شناخت کامل از فرآیندهای گذشته و تحلیل مکانی وقوع مخاطرات در تعیین استراتژیهای حفاظتی برای پهنههای آسیبپذیر کمک میکند. |
|
کلیدواژههای فارسی مقاله |
|
|
عنوان انگلیسی |
|
|
چکیده انگلیسی مقاله |
|
|
کلیدواژههای انگلیسی مقاله |
|
|
نویسندگان مقاله |
ناصر مقدسی |
شراره پورابراهیم |
حسین آذرنیوند |
|
|
نشانی اینترنتی |
http://envs.sbu.ac.ir/article/download/19107/6886 |
فایل مقاله |
اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/964/article-964-564283.pdf |
کد مقاله (doi) |
|
زبان مقاله منتشر شده |
fa |
موضوعات مقاله منتشر شده |
|
نوع مقاله منتشر شده |
|
|
|
برگشت به:
صفحه اول پایگاه |
نسخه مرتبط |
نشریه مرتبط |
فهرست نشریات
|