شناخت، جلد ۱۶، شماره ۲، صفحات ۱۵۹-۱۷۶
عنوان فارسی بررسی انتقادی رویکرد فلسفی دیوید بوهم به علیت براساس فلسفه ملاصدرا
چکیده فارسی مقاله در یک قرن اخیر برخی از فیزیک‌دانان، اصل علیت عمومی را در علم به چالش کشیدند و ادعا کردند که در برخی عرصه‌های جهان از جمله در عرصه دنیای ریز و دنیای زیر اتمی، اتفاقاتی می‌افتد که با دترمینیسم، موجبیت و قطعیت در حوادث منافات دارد که مورد انتقاد برخی از دانشمندان سرشناس قرار گرفته است.
تفسیرهای موجبیتی متفکران مکتب کپنهاگی از قانون علّیت، به‌ویژه در تفسیر مسیر ذرات، استدلال غلطی را شکل داده و موضوعی عمل‌گرایانه به موضوعی هستی‌شناسانه ارجاع شده که فیزیک را به ورطه‌ای غیر از حوزه تخصصی خود وارد می‌کند.
دیوید بوهم، از بزرگ‌ترین فیزیک‌دانان قرن بیستم، با تفسیر هستی‌شناختی خود و بکارگیری متغیرهای پنهان در مکانیک کوانتومی، به مخالفت با تفسیر کپنهاگی، که در آن زمان تفسیر رایج بود پرداخت و توانست یک صورت‌بندی علّی از نظریه کوانتوم ارائه دهد.
از دیدگاه ملاصدرا، اصل علّیت در عالم هستی حاکم است و هیچ فعلّی بدون علت رخ نخواهد داد. تکیه ملاصدرا بر اصالت وجود، این نتیجه را بدنبال دارد که اگر علّیتی در جهان هستی وجود دارد، فقط در بستر وجود است و معیار نیاز موجودی به دیگری، تنها به حقیقت وجود و فقر وجودی نهفته در ذات موجود بازمی‌گردد.
بوهم در تفسیر خود از مکانیک کوانتومی، نگاهی کلی و فلسفی را در نظر داشته و با طرح متغیرهای نهان، گامی موثر در نزدیکی به واقعیت برداشته است. آنچه ضروری است این است که متغیرهای پنهان را صرفا به امری فیزیکی و مادی برنگردانیم تا بتوان یک شاکله جامع برای حل مسائل در نظر گرفته شود.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله علّیت، تحصل‎گرایی، مکانیک کوانتومی، بوهم، ملاصدرا،
عنوان انگلیسی A Critique of David Bohm’s Dimensions of the Ontological Interpretation of Quantum Mechanics in light of Mulla Sadra’s philosophy
چکیده انگلیسی مقاله In the last century, some physicists challenged the principle of general causality in science, and claimed that in the subatomic world, some events happen that contradict determinism and causality. The positive interpretations of the thinkers of the Copenhagen school of the law of causality, especially in the interpretation of the path of particles, have formed a wrong argument and a pragmatic issue has been referred to an ontological issue, which brings physics into an abyss other than its specialized field. David Bohm, one of the greatest physicists of the 20th century, was able to present a causal formulation of quantum theory with his ontological interpretation and the use of hidden variables in quantum mechanics. From Mulla Sadra's point of view, the principle of causality is dominant in the world and no action will occur without a cause. Mulla Sadra's reliance on the primacy of being leads to the conclusion that if there is causality in the world of being, it is only in the context of being, and the criterion of the being's need for another lies only in the
truth of being as well as the poverty of being hidden in the essence of being. In his interpretation of quantum mechanics, Bohm has taken a general and philosophical view and by proposing hidden variables, he has taken an effective step closer to reality. What is necessary is to not return the hidden variables to a physical and material matter so that a comprehensive framework can be considered to solve the problems. 
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله علّیت, تحصل‎گرایی, مکانیک کوانتومی, بوهم, ملاصدرا
نویسندگان مقاله امیر عبدالهی خلج |
گروه فلسفه دانشگاه قم

مهدی منفرد |
دانشگاه قم

نشانی اینترنتی https://kj.sbu.ac.ir/article_104271_905077942277a9371500de5813084f53.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات