تاریخ ادبیات، جلد ۱۰، شماره ۲، صفحات ۱۴۳-۱۶۰
عنوان فارسی بررسی اسناد و زمینه‌های زبانی و گویشیِ فارسی نو در خوزستان، در نخستین سده‌های هجری
چکیده فارسی مقاله خوزستان از جمله مناطق ایران است که هنوز گویش­ هایی از فارسی در آنجا تکلم می ­شود. اسناد باستان­شناختی و تاریخی نشان می­ دهد که نفوذ فارسی به خوزستان از دوره ­ی باستان آغاز شده و در دوره­ ی میانه نیز ادامه یافته است. مرکزیت سیاسی شوش و جندیشاپور به ترتیب در سلسله­ های هخامنشی و ساسانی، مجاورت با فارس، نزدیکی به دربار ساسانیِ تیسفون، و وجود دانشگاه جندیشاپور، از عوامل گسترش فارسی به خوزستان، پیش از دوره ­ی اسلامی بوده­ اند.مورّخان، جغرافی­ دانان و نویسندگان سده ­های نخستین اسلامی، مانند جاحظ، اصطخری، مقدسی و دیگران، به تداول فارسی در خوزستانِ آن روزگار اشاره کرده، و برخی مانند جاحظ، دری اهواز را یکی از فصیح­ترین لهجات دری دانسته­ اند. این اسناد به علاوه ­ی متون فارسی­ِ یهودی و فارسیات برخی عربی­ نویسانِ خوزستانی ­تبار، مانند ابونواس اهوازی، سهل بن عبدالله تستری و ابوهلال عسکری، ثابت می­ کند که پیش از ظهور ادبیات دری در قرون سوم و چهارم هجری، فارسی نو در خوزستان، به عنوان زبان مادری، تکلم می ­شده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله فارسی نوِ آغازین، خوزستان، اطلس تاریخی زبان فارسی، فارسیات، فارسیِ یهودی،
عنوان انگلیسی Investigation of the Dialectal Evidence of Early New Persian (Darī) in Khuzestan
چکیده انگلیسی مقاله Khuzestan is one of the regions of Iran in which Persian Dialects are spoken. The spread of Persian to this region, as shows the historical evidence, must have begun in ancient Iran and continued in the middle period. The political importance of Susa and Gundeshapur in Achaemenid and Sassanid empires, the proximity to Pārs region and the Sassanid court of Ctesiphon (Tīsifōn), and the establishment of the Academy of Gundeshapur are historical backgrounds which might have contributed to the spread of Persian to Khouzestan in the pre-Islamic epoch. Historians, geographers and authors of the early Islamic centuries, such as al-Jāḥiẓ, al-Istakhri, al-Maqdisī, etc. have mentioned the dialectal usage of Persian in the Khuzestan of their time. For example, al-Jāḥiẓ has called the language of Ahwāz, the most eloquent dialect of New Persian (Darī). These pieces of evidence, besides the Judaeo-Persian texts and the Persian sentences of some authors of Arabic literature (Fārisiyyāt), like Abū Nuwās of Ahwāz, Sahl ibn ʻAbd Allāh of Tustar (Shushtar) and Abū Hilāl of ʻAskar, prove that the New Persian was spoken in Khuzestan even before the appearance of Darī literature in the Ninth and tenth centuries.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله فارسی نوِ آغازین, خوزستان, اطلس تاریخی زبان فارسی, فارسیات, فارسیِ یهودی
نویسندگان مقاله سیدمهدی دادرس |
دانش آموخته ی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی

عباسعلی وفایی |
دانشگاه علامه طباطبایی

غلامرضا مستعلی پارسا |
دانشگاه علامه طباطبایی

اورنگ ایزدی |
دانشگاه علامه طباطبایی

نشانی اینترنتی https://hlit.sbu.ac.ir/article_98885_e73d28e06c79cce05ec87762d91fdc96.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات